Oinarrizko eskubideak ez lirateke eraginkorrak izango bermerik ez balego. Horregatik, Konstituzioak eta legeek kontrol-sistema bat dute, eskubide bat arriskuan edo galduta ikusten den kasuak eta egoerak aurreikusteko, saihesteko edo zuzentzeko aukera ematen duena.
Lehen bermeari lege-erreserba deritzo: legez bakarrik arautu daiteke eskubideak eta askatasunak erabiltzea, eta, gainera, lege horren funtsezko edukia errespetatu behar du. Beste berme berezi batzuk babes judiziala dira, baita lehentasunezko eta sumarioko eskubide batzuen kasuan ere, baita babes-errekurtsoa Auzitegi Konstituzionalean ere.
Herri Defendatzailea eskubide konstituzionalen berme instituzionala da. Herri Defendatzailea Gorte Nagusien goi-komisarioa da, hau da. Gorte Nagusien enkargua jasotzen du eta Konstituzioak aitortzen dituen (54. artikuluan) herritarren eskubideak babesteko eta defendatzeko izendatzen dute.
Bere eginkizunen artean, administrazio publiko guztien jarduera gainbegiratzea nabarmentzen da (ministerioak, autonomia-erkidegoetako kontseilaritzak, udalak, etab.). Horren ikuskapenean enpresa publikoen eta administrazioen agente edo laguntzaileen jarduera ere barne hartzen du, horiek helburu edo zerbitzu publikoak gauzatzen dituztenean.
1981ean, Gorte Nagusiek el Defensor del Pueblo apirilaren 6ko 3/1981 Lege Organikoa onartu zuten, eta erakundea 1982ko abenduaren 28an hasi zen, lehen titularra aukeratu ondoren.
Espainiako herri-administrazioak Konstituzioan aitortutako eskubideak urratu dituela uste badu, Espainiako edo atzerriko edozein herritarrek, pertsona fisikok edo juridikok, edozein dela ere bere adina edo legezko egoera Espainian, kexa aurkeztu dezake el Defensor del Puebloren aurrean.
Kexak aurkezteaz gain, herritarrek el Defensor del Puebloari Konstituzio Auzitegian konstituzio-kontrakotasuneko errekurtsoa edo babes-errekurtsoa aurkeztea eska diezaioke, legeak aurreikusitako kasuetan eta baldintzetan.
El Defensor del Puebloari kexa baten ikerketa egitea ez badagokio, gutun bidez herritarrari arrazoia edo arrazoiak jakinaraziko dizkio, nahiz eta ahal den guztietan ordezko bideei buruzko informazioa ematen zaion.
Behin kexa tramitatu ondoren, el Defensor del Pueblo harremanetan jartzen da administrazio inplikatuarekin, kasuari buruzko informazioa lortzeko. Prozesu osoan zehar, herritarrak ikerketaren eta jasotako erantzunen berri ematen die herritarrei. Ikerketa amaitutakoan, ondorioak jakinarazten dizkio interesdunari.
El Defensor del Pueblok ezin ditu herri-administrazioen egintzak eta ebazpenak aldatu edo baliogabetu, ezin dizkio agindurik eman, baina, azkenean, eskubide konstituzionalak urratu direla ondorioztatzen badu, egoera hori arintzea edo zuzentzea iradoki ahal die neurriak hartzen dituen edozein administraziori. Ikerketen ondorioz el Defensor del Pueblok uste badu arau baten aplikazioak bidegabeko egoerak ekar ditzakeela, orduan, araua aldatzea eska dezake.
El Defensor del Pueblok ezin du esku hartu epaile edo auzitegi batek dagoeneko epaitzen ari den edo epaitu duen kexa batean. Muga horren arrazoia Botere Judizialaren errespetua da; izan ere, hari dagokio gai bat kontrolatu ondoren epaitu eta epaitutakoa betetzea. Halaber, ebazpen judizialekiko desadostasuna epaitegi eta auzitegien aurrean aurkeztu behar da, prozesu-legeetan aurreikusitako bideengatik, eta, kasu horretan,el Defensor del Puebloaren esku-hartzea ez da aintzat hartuko.
Bestalde, el Defensor del Puebloak ofizioz jardun dezake, hau da, aldez aurretik herritarren kexarik izan gabe. Urtero, txosten bat egiten du bere jarduerari buruz, Gorte Nagusiei aurkeztu behar diena, baita eskubide konstituzionalen erabilerari buruzko gai zehatzei buruzko txosten monografikoak ere. Webguneko beste atal batzuetan bere funtzioen deskribapen osoagoak daude. El Defensor del Pueblo, Konstituzio-eskubideak defendatzeko Gorte Nagusien goi-komisarioa izateaz gain, Espainian Giza Eskubideen Erakunde Nazional (GEEN) ofiziala da ere.
Giza eskubideen erakunde nazionalak herrialde jakin batean eskubide horiek babestea eta sustatzea helburu duten organoak dira. Parisko Printzipioei buruzko arauak bete behar dituzte, eta Nazio Batuek onartu behar ditu GEEN gisa.
Parisko Printzipioak Frantziako hiriburuan 1991ko urrian zehaztutako dokumentu batean biltzen dira, 1992an Nazio Batuen Giza Eskubideen Batzordeak eta 1993an Batzar Nagusiak onartu zutenak. GEEN-ren eskakizun orokorrak dira, hau da, beren eskumenari eta erantzukizunei buruzko eskakizunak, haien osaerari eta independentzia-bermeei buruzkoak eta funtzionamendu-metodoei buruzkoak, beste printzipio gehigarri batzuez gain.
Nazio Batuek erakunde nazional bat GEEN izendatzeko, Pariseko Printzipioak bete behar ditu.
Nazio Batuen Erakundeak Espainiako Defensor del Pueblo Giza Eskubideen Erakunde Nazionala dela aitortu du.
Giza eskubideen eta Parisko Printzipioen erakunde nazionalei buruz, honako web helbide hauek kontsulta ditzakezu ere:
Giza Eskubideen Nazio Erakundeak
Pariseko printzipioak
Giza Eskubideen Erakundeak munduan
